Os danos dos dous furacáns non teñen precedente na historia da illa
A acción combinada dos furacáns Gustav e Ike en ventos, chuvias e inundacións ao seu paso practicamente por todo o país, entre o 30 de agosto e o 9 de setembro, incluídos os efectos previos e posteriores á súa entrada e saída do territorio nacional, convértena sen dúbida ningunha na máis arrasadora na historia destes fenómenos meteorolóxicos en Cuba con relación á magnitude dos danos materiais acontecidos.
Para o noso pobo, preparado durante anos para enfrontar desastres naturais grazas á organización e eficiencia demostradas por o seu forte, enérxica e previsora Defensa Civil, como a cualificase Fidel, foron estarrrecedoras as vivenzas de centos de miles de compatriotas directamente damnificados e as imaxes trasmitidas polos medios de prensa das localidades impactadas.
Só a Revolución evita que ante tan significativas afectacións ás actividades económico-produtivas e de servizos e a toda a infraestrutura da nación, provincias como Pinar del Río, Holguín, Las Tunas, Camagüey e o municipio especial Illa da Xuventude, por mencionar as que recibiron o golpe máis esmagador, non sexan declaradas zonas de desastre, e os os seus habitantes non estean inmersos na desolación. Pola contra, é a confianza de deixarmos atrás esta complexa situación o que prevalece neses territorios e en todo o país; é a seguridade de que, unidos baixo a dirección do partido, desenvolveremos o intenso e efectivo, aínda que sexa prolongado, proceso de recuperación e restablecemento.
Tanto o furacán Gustav como o Ike, nas súas traxectorias, puxeron en tensión virtualmente todo o país dende o 25 de agosto en que a Defensa Civil emitiu a primeira nota sobre eses meteoros pasando a fase informativa as provincias orientais, até a número 9 referida ao Ike, o 11 de setembro, que puxo a Pnar del Río na etapa de recuperación.
Non houbo en ambosdous eventos negún territorio que escapase das súas ameazas e impactos. Próximo á súa entrada e saída por terra pinareña, case polos mesmos sitios -quilómetros máis ou menos de diferenza do seu antecesor-, o Ike tivo en alarma ciclónica todo o país. A historia é suficientemente coñecida.
Como se sabe, a primeira prioridade do país nestas circunstancias, dende que son prognosticadas as posibilidades de risco, é a salvagarda das vidas humanas. Algúns datos ilustran o alcance do esforzo neste sentido.
En total, por ambos os dous fenómenos meteorolóxicos, foron protexidas 3 millóns 179 mil 846 persoas -2 millóns 772 mil 615 delas cando o Ike-, das cales solo preto de medio millón se albergouse en centros de evacuación; o resto recibiu abrigo solidario de familiares e veciños, no que se empregaron máis de 10 mil medios de transporte e centos de albergues habilitados para a ocasión. Adicionalmente, como consecuencia das medidas adoptadas polo Ike, retornáronse ás súas vivendas 176 mil 113 estudantes de centros internos e foron recolocados 2 mil 818 turistas.
En función do Sistema de Defensa Civil e misións derivadas, laboraron nun e outro evento máis de 87 mil compañeiras e compañeiros entre mobilizados e persoal dos postos de dirección dende a nación ata as zonas de defensa.
E aínda que durante o Gustav non se produciu ningunha perda de vida humana, nos días do Ike, como se informou oportunamente, houbo que lamentar a morte de sete cidadáns en varias provincias, non solo como consecuencia directa dos seus efectos, senón da falta de observancia estrita das medidas orientadas pola Defensa Civil.
CUANTIOSAS PERDAS MATERIAIS
Avaliacións previas e suxeitas a revisión dos danos acaecidos nos menos de dez días que impactaron o territorio nacional ambos os dous furacáns cifran as perdas en ao redor de 5 mil millóns de dólares.
Sen dúbida un dos impactos máis letais causados por Gustav e Ike foi o da vivenda: máis de 444 mil danadas, boa parte delas con perdas parciais e totais de teito, ademais doutras avarías; e do total, 63 mil 249 son derrubas totais.
En todos os territorios houbo afectacións -que non son os números finais pois aínda poderá incrementarse certa cantidade motivado polo efecto conxunto das intensas chuvias e o paso dos primeiros días-, pero as maiores están directamente relacionadas con aqueles máis castigados polas chuvias e ventos máis intensos ao que se sumaron as causadas por inundacións e penetracións do mar, antes, durante e despois, é dicir, Pnar del Río e a Illa da Xuventude, sobre todo polo Gustav (coa súa categoría 4 avantaxada), e Holguín, Las Tunas e Camagüey, polo Ike (categoría 3).
Pode cualificarse, ademais, como o tipo de problema máis complexo, non só porque no caso das vivendas destruídas deixa a máis de 200 mil persoas sen elas por un tempo, e a algúns centos de miles máis as casas dos cales requiren reparación, senón porque construír e rehabilitar implica investimentos financeiros e en recursos verdadeiramente millonarias, e obrigadamente anos de traballo intenso.
ILLA DA XUVENTIDE E PINAR DEL RIO, AS MAIS AFECTADAS
A avaliación preliminar dos danos do Gustav reflicte que as os efeitos máis importantes producíronse no municipio especial Illa da Xuventude na provincia de Pianar del Río, fundamentalmente nas localidades de San Cristóbal, Los Palacios, Consolación do Sur, Viñales, La Palma, Minas de Matahambre, Candelaria e Baía Honda.
Debe tomarse en conta que os cálculos das perdas en vivendas son sobre a base de prezos históricos e convencionais, e non os valores reais a prezos internacionais. Abonde sinalar que para dispoñer dunha vivenda duradeira que resista os máis fortes ventos, requírese un elemento indispensabel e crítico: a forza de traballo. Esta necesítase o mesmo para unha reparación temporal que para unha construción duradeira. A devandita forza hai que repartila en todos os demais centros de produción e servizos, algúns significativamente danados, polo que o valor real dunha vivenda no mundo e a amortización da inversión correspondente é moitas veces maior.
A situación é crítica nas 120 mil 105 vivendas que foron afectadas polo Gustav na provincia de Pinar del Río, particularmente nos municipios de Los Palacios e San Cristóbal.
Asociado aos danos nas vivendas, están os dos tanques para almacenar auga nos edificios: catro mil deles foron derramados.
Na rexión occidental do país repórtanse serios danos da infraestrutura eléctrica:
Na liña de trasmisión de 220 quilovatios Mariel/Pinar del Rio: derrubaronse 137 torres, e 13 na de 110 quilovatios. 4 mil 500 postes derrubados; 530 transformadores e 5 mil luces públicas danados, entre outros elementos.
No municipio especial da Illa da Xuventude afectouse o 100% das liñas eléctricas.
Sufriron perdas totais no occidente do país máis de 55 mil 700 hectáreas de diferentes cultivos, principalmente viandas e cana. Tamén sofreron danos ademais 877 organopónicos e 392 hortas de cultivo intensivo.
Recibiu serios quebrantos o 80% da avicultura da Illa da Xuventude, e totalmente os oito municipios pinareños arrasados polo furacán.
Derramáronse 3 mil 414 casas de tabaco e afectáronse 1 590, así como máis de 800 toneladas do produto.
Máis de 180 mil hectáreas de plantacións forestais recibiron danos.
Na produción industrial de alimentos: 28 panadarías, 8 fornos de pastelaría e unha empresa de conservas de froitas e vexetais, foron afectadas fundamentalmente pola perda total dos teitos, aínda que dispoñían de electrogeneradores.
Sufriron perdas e derramo 4 mil 355 toneladas de alimentos en armacéns e adegas.
Os principais prexuízos no sistema de Radio Cuba producíronse pola destrución total das torres de onda media (2) e a torre de televisión na Illa da Xuventude, afectándose os servizos de radio e televisión. Situación similar presentan en Pinar del Rio as torres das instalacións de San Cristóbal, La Palma, Los Palacios e os seus tres centros de televisión. Na Habana foron prexudicados os centros de Artemisa e Bauta.
Nas telecomunicacións, os efectos deixáronse sentir en 9 mil 316 servizos, a maioría deles no municipio especial (7 mil 797) e Pinar del Río (1 021).
Houbo perdas importantes en en equipos de computación, televisores e videos. Afectáronse 794 computadoras dos sectores de saúde e educación.
No campo de saúde pública na rexión occidental sufriron danos de consideración 314 instalacións, entre elas: 26 hospitais, 18 policlínicos, 191 consultorios, 14 fogares de anciáns e casas de avós e 42 farmacias, coa situación máis crítica, igualmente, na Illa da Xuventude e varios municipios pinareños: San Cristóbal, Los Palacios, La Palma e Consolación do Sur.
En educación afectáronse 1 160 centros educacionais, entre eles: 599 en Pinar del Río, 218 na Habana, 225 en Cidade da Habana e 87 na Illa da Xuventude.
Derramáronse importantes instalacións no porto de Nova Xirona e houbo danos no aeroporto do municipio especial, afectándose alí practicamente todo o transporte de pasaxeiros.
DANOS CAUSADOS POLO IKE
Sen concluír as avaliacións, ate o peche desta información o 12 de setembro, os maiores danos por territorio producíronse nas provincias que se mencionan, principalmente nos municipios seguintes:
· Guantánamo, os municipios de Baracoa e Maisí. · Holguín, principalmente o municipio cabeceira, Banes, Antilla, Moa, Rafael Freyre, Mayarí e Gibara.
· Las Tunas, o municipio cabeceira, Porto Padre, Manatí e Jesús Menéndez.
· Camagüey, o municipio cabeceira, Nuevitas, Guáimaro, Najasa, Florida, Sibanicú, Minas e Santa Cruz del Sur.
· Ciego de Ávila, o municipio cabeceira, Venezuela, Baraguá e Majagua.
· Sancti Spíritus, o municipio cabeceira, Trinidad e La Sierpe.
· Villa Clara, Manicaragua, Encrucijada, Santo Domingo e Sagua a Grande.
· Cienfuegos, Cumanayagua e Augada de Pasajeros.
· Matanzas, o municipio cabeceira, Unión de Reyes, Calimete, Perico e Jagüey Grande.
En todos os municipios desas provincias se produciron afectacións. Cítanse só os máis importantes. As perdas nos demais municipios non serán ignoradas.
Canto a danos básicos, hai perdas importantes nas provincias de La Habana e Cidade de La Habana, aínda que non nunha porcentaxe tan alta coma no resto do país.
De novo Pinar del Rio e Illa da Xuventude foron arrasados pola ventanía, e esta vez moito máis polas augas. Tardaron en desaparecer os efectos do furacán.
· O servizo eléctrico viuse afectado practicamente en todo o país, que quedou ás escuras polo efecto directo dos ventos e as chuvias intensas e polas medidas de protección que se aplican para evitar danos maiores.
· As tarefas de rehabilitación, por demais, complicáronse en case todos os territorios 24 horas despois da saída ao mar do meteoro.
· Nun inicio, a subministración foi restablecéndose coa utilización de microsistemas eléctricos mediante os grupos electróxenos, que se van substituíndo na medida en que se foi activando o Sistema Electroenergético Nacional, agás nas provincias de Santiago de Cuba, Granma e parte de Guantánamo, onde foi posible conectalos á termoeléctrica Renté. A provincia de Pinar del Río e o municipio especial Illa da Xuventude permanecen recibindo o servizo dos microsistemas, creados, ata a solución definitiva cando poidan ser reconstruídas as liñas de transmisión, o que se fará no menor tempo posible.
Até o 12 de setembro, as provincias contaban xa con servizo eléctrico nas seguintes porcentaxes: As Tunas, Camagüey e Holguín non superaban o 30% debido á magnitude das avarías nas súas redes básicas; Granma e Santiago de Cuba pasaban do 99%, e Guantánamo do 94%, aínda que Maisí e Baracoa, municipios máis golpeados, estaban ao 53% e 79%, respectivamente; Ciego de Ávila superaba o 92%; A Habana, case 92%; Matanzas, 90 %¸ Vila Clara, 87,2%; Cienfuegos, 94,7% e Sancti Spíritus, 84%, todas coas súas cabeceiras provinciais, como norma, en porcentaxes superiores. Algúns dos seus municipios máis atrasados sufriron tamén danos importantes nas redes.
Cidade de La Habana pasaba do 98%, aínda que quedaban interrupcións puntuais por resolver (transformadores queimados, ramais, etcétera), concentrados en Boieiros, La Habana del Este, Praza, Outeiro e Praia.
Os territorios máis comprometidos e complexos, Pinar del Río e Illa da Xuventude, estaban a un pouco máis do 55% e case ao 67%, respectivamente.
· As mini e microhidroeléctricas foron seriamente comprometida.
· Se manteñen funcionando os pozos para a subministración do gas manufacturado á Capital. Só unha turbina en Energás está traballando para manter a vitalidade, para o que se manteñen abertos algúns pozos dando gas ao sistema.
· Danse interrupcións xeneralizadas nas comunicacións por caídas de árbores, postes telefónicos e torres de transmisión, estando desactivadas algunhas estacións comunitarias de televisión.
· Se reportan danos agrícolas como consecuencia do Ike en 205 casas de cultivos protexidos e a maioría das instalacións de cultivos semiprotexidos.
· Sufriron todas as áreas de café na zona oriental do país, perdéndose no fundamental a colleita nalgúns dos municipios máis produtores pola acción combinada da chuvia e o vento en zonas como Mayarí, Sagua de Tánamo, Maisí e na provincia Granma.
· Se perderon 32 mil 305 hectáreas de plátano e máis de 10 mil hectáreas doutras producións nas provincias orientais.
· Ao peche desta información, reportábase a perda de máis de medio millón de aves, unhas 100 mil das cales puideron sacrificarse e se vender á poboación. Os danos á masa avícola foron significativos en Sancti Spíritus, Matanzas, Las Tunas e Camagüey.
· Na cana a conta sobre a 156 mil 600 hectáreas tumbadas, 518 mil 879 sulagadas e 3 mil 895 hectáreas de cana nova perdidas; aproximadamente 40 mil toneladas de azucre que deben reprocesarse por estaren molladas.
· También hai prexuizos notabeis nas áreas de cultivos varios do Ministerio do Azucre, rexistrándose como danadas máis de 10 mil hectáreas de plátanos, arroz, feixóns e outros cultivos, incluíndo os organopónicos.
· Nas instalacións industriais son xeneralizadas as graves afectacións en teitos e ventás. Todas as fábricas, por diferentes causas, viron paralizadas as súas producións, moitas das cales aínda manteñen esa situación.
· El Ministerio de Comercio Interior reporta danos en 49 mil 000 toneladas de capacidade de almacenamento, coa maior afectación na Base de Almacéns de Holguín, onde se rexistran serios danos en 12 mil 750 toneladas de produtos e mil 111 adegas.
· Se reporta a destrución parcial ou total de 2 mil 642 instalacións do Ministerio de Educación, fundamentalmente en cubertas e ventanais, así como en 186 círculos infantís, e danos severos nos Institutos Pedagóxicos de Holguín, Las Tunas e Camagüey.
· O Ministerio de Educación Superior deu conta de derramas nas universidades de Cienfuegos, Sancti Spíritus, Matanzas, Vila Clara, Holguín, a sede municipal de Porto Padre en Las Tunas e o Instituto de Ciencias Agropecuarias de La Habana.
· Rexistraron preuxuizos diversos 146 institucións culturais e 82 instalacións deportivas, entre elas 6 Escolas de Iniciación Deportiva (EIDE), 13 Escolas Superiores de Perfeccionamento Atlético (ESPA) e academias, 2 Facultades de Cultura Física, 5 estadios provinciais de pelota e 32 municipais, 8 salas polivalentes, 13 escolas comunitarias e 2 complexos de piscinas.
· Nas instalacións de saúde os problemas principais déronse nos servizos de neonatología dos hospitais Enrique Cabrera, Aballí, Gineco-Obstétrico Eusebio Hernández, 10 de Outubro e William Adoitar, así como no Ortopédico Fructuoso Rodríguez.
· Algunhas estradas tiveron problemas por por caída de árbores e sulagos. No pedraplén de Illote Coco danáronse todas as súas pontes e a condutora de auga. Está seriamente comprometido o paso por La Farola, provincia de Guantánamo; inspecciónanse os tramos Las Tunas-Holguín e Holguín-Moa, e quedou interrompida en dous tramos a Autoestrada Nacional. Miles de quilómetros de estradas e camiños foron danados ao longo de todo o país.
· Hay 7 portos pechados e danos graves nas cubertas dos almacéns destes en Vita, Carúpano e Nuevitas, con afectacións no embalizamiento e sinalización para a entrada en todos os portos.
En canto ao volume de auga acumulada nos 239 encoros do país administrados polo Instituto Nacional de Recursos Hidráulicos, ao peche do 12 de setembro ascendía a 7 891,5 millóns de metros cúbicos, un 86% do total da capacidade retida utilizable, que significan o incremento de 1 791 millóns de m3 en relación co venres 5 de setembro.
Rebordan 128 encoros, 94 máis que antes do paso de Ike.
Na última semana todas as provincias, agás o municipio especial Illa da Xuventude, incrementaron os seus volumes embalsados. Atópanse máis do 90% da súa capacidade Pinar del Río, Vila Clara, Cienfuegos, Holguín, Granma e Guantánamo; Santiago de Cuba por enriba do 99%. Catro provincias máis están sobre 80%.
Moitas outras informacións e datos poderían completar e complementar o panorama que deixou no país, en menos dun mes, o impacto de catro fenómenos meteorolóxicos, especialmente, pola súa capacidade destrutora, os furacáns Gustav e Ike. O país foi devastado na súa infraestrutura económica, social e habitacional como nunca antes.
“Virá agora a análise dos factores obxectivos, o uso racional e óptimo dos recursos materiais e humanos; que debe facerse en cada lugar concreto; onde debe ou non facerse investimento; que facer con cada centavo; responder a cada pregunta do que debe facerse en situacións de emerxencia e en circunstancias de normalidade en que todo volve á súa canle, auga e aire, e a vida normal de nenos, adolescentes e adultos segue adiante, preparados sempre para loitar e vencer sen desanimarnos xamais ante as adversidades de hoxe ou de mañá”, como escribira Fidel de a pouco.
O Goberno non perdeu un minuto e en poucas horas comezou a enviar recursos materiais das súas reservas aos territorios afectados, aínda que non é posible que todo chegue a todos de inmediato.
A solidariedade do pobo estivo presente dende o primeiro momento, e múltiples son os exemplos que o avalan. Nela formámonos en case medio século de Revolución.
Non faltará o rigor e a racionalidade a que nos chama Fidel e nos indica o Partido, no inevitable reaxuste de programas e plans económicos e sociais a que nos obriga a primeira prioridade de hoxe: recuperarnos.
O apoio exterior tampouco faltou. Son xa moitos os gobernos, organismos e institucións que despois de estableceren contacto, puxeron en marcha as primeiras axudas. A semente da nosa conduta internacionalista e solidaria durante décadas xermina. Chegue a todos a nosa gratitude.
Merecen admiración os cadros e militantes do noso glorioso Partido, os aguerridos combatentes das Forzas Armadas Revolucionarias, do Ministerio do Interior e a Defensa Civil, os homes e mulleres da nosa clase obreira, as nosas organizacións de masas, os nosos medios de comunicación, os nosos xornalistas e intelectuais e os demais cidadáns do noso pobo heroico, que con valor e disciplina enfrontaron este durísimo golpe recibido da natureza.
¡ Traballemos máis unidos que nunca, recordando sempre que “o noso deber é vencer”!
Setembro 15 de 2008
