Traballo por conta propia en Cuba.
Moito máis que unha alternativa
LETICIA MARTÍNEZ HERNÁNDEZ. Granma
O pasado primeiro de agosto o Xeneral de Exército Raúl Castro Ruz anunciou na Asemblea Nacional a decisión de ampliar o exercicio do traballo por conta propia, e utilizalo como unha alternativa máis de emprego para os traballadores que queden dispoñibles logo do proceso de redución de equipos inflados que deberá asumir o país. Na reunión parlamentaria coñeceuse, ademais, que se eliminarían varias das prohibicións vixentes para o outorgamento de novas licenzas e a comercialización dalgúns produtos, ademais de flexibilizar a posibilidade de contratar forza de traballo en determinadas actividades.
O TRABALLO POR CONTA PROPIA POSIBILITARÁ O INCREMENTO DA OFERTA DE BENS E SERVIZOS.
Dende entón moitos quedaron á espera dunha solución que, afastada da improvisación e o efémero, posibilitará o incremento da oferta de bens e servizos, á vez que asegurará ingresos a aqueles que decidan exercela. Contribuirá, tamén, a que o Estado se sacuda unha boa parte da carga de subsidios excesivos, mentres deixa en mans non estatais ofertas que durante anos asumiu a pesar da difícil conxuntura económica.
A medida de flexibilizar o traballo por conta propia é unha das decisións que o país toma no redeseño da súa política económica, para incrementar niveis de produtividade e eficiencia. Trátase, ademais, de brindar ao traballador unha forma máis de sentirse útil co seu esforzo persoal, e de afastarnos daquelas concepcións que condenaron o traballo por conta propia case á extinción e a estigmatizar aos que decidiron sumarse a el, legalmente, na década dos noventa.
O primeiro de agosto facíase pública tamén a aprobación dun réxime tributario para o traballo por conta propia que responde ao novo escenario económico do país. Que achegue máis quen máis reciba é o principio do novo réxime tributario que axudará a incrementar as fontes de ingresos ao presuposto do Estado, e a lograr unha axeitada redistribución destes a escala social.
Pero, ¿como se ampliará o traballo por conta propia? ¿Cales actividades se inclúen nel? ¿Que prohibicións se derrogan? ¿Como se organizará e se controlará? ¿Que impostos se pagarán? Tras estas e outras interrogantes andou Granma, e consultou a especialistas dos Ministerios de Economía e Planificación, Finanzas e Prezos, e Traballo e Seguridade Social, os que alistan as regulacións do traballo por conta propia que deberán comezar a aplicarse a partir de outubro.
Admi Valhuerdi Cepero, viceministra primeira do Ministerio de Traballo e Seguridade Social, explicou que poderá realizarse o traballo por conta propia en 178 actividades, das cales 83 poderán contratar forza de traballo sen necesidade de que sexan convivintes ou familiares do titular. “Concederanse novas autorizacións en 29 actividades que, se ben se exercen na actualidade, non se outorgaban novas autorizacións dende había varios anos”. Entre elas mencionou aos elaboradores vendedores de alimentos en diferentes modalidades, o elaborador de viños, o aserrador, o canteiro, o enrolador de motores, bobinas e outros equipos, o fabricante vendedor de coroas e flores, o latoeiro, o instrutor de prácticas deportivas (agás as artes marciais), o recolector vendedor de materias primas, o masaxista…
Ás actividades que existían súmanse sete novas que inclúen ao tenedor de libros, exceptuándose aquí aos contadores e técnicos de nivel medio en Contabilidade con vínculo laboral na especialidade; o coidador de baños públicos e de parques; o repasador (clases particulares), excluíndose os mestres en activo; o traballador agropecuario eventual; o vendedor de productos agrícolas en puntos de venda ou quioscos en estradas e autoestradas; e o xestor de viaxeiros, referido ás persoas que tramitan pasaxeiros dos taxis particulares nas terminais.
Valhuerdi explicou igualmente que o outorgamento de novas autorizacións para o exercicio do traballo por conta propia se mantén limitado por agora en nove actividades, porque non existe un mercado lícito para adquirir a materia prima, aínda que se estudan alternativas que o posibiliten. Elas son: chapisteiro; productor vendedor de artigos de granito e mármore; productor vendedor de xabón, betume, tintas, sogas e outros similares; fundidor; ferreiro; torneiro; productor vendedor de artigos de aluminio; pulidor de pisos; e productor vendedor de artigos de fundición non ferrosa.
Do necesario mercado para estas actividades, explicou Marino Murillo Jorge, vicepresidente do Consello de Ministros e titular de Economía, que “estamos deseñando no plan da economía do ano próximo que debemos incorporar tendo en conta as novas transformacións que demandarán ferraxarías, esixirán de equipamentos gastronómicos que hoxe non se venden. Temos que conducir o plan para lograr coherencia co feito. O óptimo é un mercado almacenista con prezos diferentes para eles. Pero iso non o imos poder facer nos próximos anos. Agora temos que lograr un mercado onde eles poidan comprar o necesario aínda que sen diferenciar os prezos minoristas”.
Valhuerdi comentou que, cando entre en vigor a resolución, poderán utilizarse ata 20 prazas nas “padais”, onde antes se podían ter 12; que se permitirá comercializar nelas productos alimenticios elaborados a base de papa, mariscos e carne de res. Prescíndese, ademais, do requisito de ser xubilado ou ter algún vínculo laboral para acceder a esta forma de emprego.
Con estas regulacións ratifícase a continuidade do exercicio por conta propia aos profesionais universitarios e técnicos graduados con anterioridade ao ano 1964. Respéctase así o exercicio que dende hai máis de catro décadas vén exercendo un pequeno número de persoas, os que están inscritos no Rexistro de Contribuíntes.
E na flexibilización do traballo por conta propia tívose en conta a ampliación da actividade de arrendamento de vivendas, a cal elimina vellas prohibicións tras as que se lían unha armazón “ben visible” de ilegalidades. Tales negativas, que nun momento cumpriron a súa función, constitúen hoxe un obstáculo ao difícil problema da vivenda. Entón, autorízase o arrendamento as persoas que teñen autorización para residir no estranxeiro (PRE) ou a aqueles que, vivindo en Cuba, saian do país por máis de tres meses. Igualmente, e para apoiar o traballo por conta propia, concédese a posibilidade de alugar vivendas, cuartos e espazos para o seu exercicio.
É oportuno sinalar que o dono da vivenda pode designar un representante para pedir unha licenza de arrendamento, o cal facilitará a xestión aos que non estean no país e desexen alugar o seu domicilio. A aprobación será, en todos os casos, do director municipal de Vivenda. Igual sucederá cos transportistas que decidan afiliarse ao traballo por conta propia. Os que teñan autorización para residir no exterior ou viaxen por máis de tres meses, tamén poden nomear un representante para arrendar os seus vehículos.
Cando entren en vigor as novas regulacións, os que están afiliados ao traballo por conta propia e os que se incorporen a el, terán a obriga de pagar impostos sobre os ingresos persoais, sobre as vendas, os servizos públicos, e pola utilización de forza de traballo, ademais de contribuír á Seguridade Social.
Mención especial, pola súa transcendencia, merece a contribución do traballador por conta propia á Seguridade Social, pois, co fin de ofrecerlle protección ante a vellez, a invalidez total, a maternidade e, en caso de morte, á súa familia, dispúxose para el un réxime especial ao cal deberá afiliarse como requisito indispensable para exercer esta forma de emprego, con excepción dos que traballen tamén no sector estatal, se atopen xubilados, internados ou sexan beneficiarios doutro réxime de Seguridade Social.
Todas estas medidas relacionadas co traballo por conta propia, que Granma irá detallando en próximas reportaxes, contribuirán a que esta forma de emprego sexa unha alternativa máis, baixo o ollo atento do Estado que, como representante do pobo, está comisionado para buscar solucións que melloren o nivel de vida dos cubanos, respectando sempre os principios socialistas que rexen a nosa Constitución. Como dixese o Xeneral de Exército no Terceiro Período Ordinario de Sesións da VII Lexislatura do Parlamento, o primeiro de agosto de 2009, o fin é defender, manter e continuar perfeccionando o socialismo, non o destruír. Por eses camiños segue andando a nosa Cuba.
Para ver a lista de profesións afectadas, ver o artigo en Granma
