Rosa Miriam Elizalde – La Jornada
Non pode recibir visitas, salvo dun irmán. Non lle está permitido falar por telefone, nin recibir xornais, revistas nin ver televisión. Ninguén pode indagar pola súa saúde nin coñecer por que está nun centro destinado a delincuentes con problemas psíquicos, cando ela non está tola. Tampouco lle permiten relacionarse con outras persoas nesa cadea, onde pasou dúas décadas en absoluta soidade.
Ana Belén Montes cumpriu domingo pasado 64 anos de idade nun dos pavillóns do inferno, un lugar onde “o peor é estar encerrado cun mesmo”, como escribiu Nelson Mandela na súa biografía, sabendo do que falaba despois de 27 anos de confinamento. Cidadá estadounidense, e filla de portorriqueños, atópase encarcerada desde 2001 na prisión Centro Médico Federal (FMC), en Fort Worth, Texas, reservada para criminais moi perigosos e con problemas mentais. Segundo consta na lista da Oficina de Prisións de Estados Unidos, leva o número 25037-016, debe saír en liberdade o 1º de xullo de 2023 e cando o faga, seguramente manterá a mesma discreción coa que ingresou ao cárcere e mantivo durante a súa vida en liberdade. Era oficial de alto rango na Axencia de Intelixencia Militar (DIA, polas súas siglas en inglés), do Pentágono, e estaba a cargo de Cuba. Foi acusada de espionaxe, pero o seu gran delito foi pór a conciencia por encima da seguridade persoal, dunha carreira de éxito e dunha vida regalada nun suburbio de Washington.
Segundo o seu advogado defensor, Prato Cacheris, Montes cometeu espionaxe movida por razóns morais, porque “ela sentía que os cubanos eran tratados inxustamente por Estados Unidos”. Nun polémico artigo publicado en diarios de ampla circulación e con fontes privilexiadas, acceso a documentos clasificados e á súa escasa correspondencia desde o cárcere, tratan de presentala como unha confidente tenebrosa, a última no xogo mortal da guerra fría. Pero cometen o erro de citar unha carta a un familiar na que Ana Belén di: “Non me gusta nada estar en prisión, pero hai certas cousas na vida polas que merece a pena ir ao cárcere”, co que deixan pistas ao lector da verdadeira natureza do castigo a esta muller.
Na súa alegación ante o xuíz que a condenou, apenas unha cuartilla e media que logrou chegar ás catacumbas de Internet, afirma: “Honorable, involucreime na actividade que me trouxo ante vostede porque obedecín á miña conciencia antes que obedecer a lei. Considero que a política do noso goberno cara a Cuba é cruel e inxusta, profundamente agresiva; considereime moralmente obrigada a axudar á illa a defenderse dos nosos esforzos de impor nela os nosos valores e o noso sistema político… É posible que o dereito a existir de Cuba, libre da coerción política e económica, non xustifique o entregar á illa información clasificada para que puidese defenderse. Soamente podo dicir que fixen o que considerei máis adecuado para contrarrestar unha gran inxustiza”.
O xuízo, por tanto, non foi simplemente un caso contra unha oficial que tivo a temeridade de alertar os abusos contra un país que non lle fixo nunca dano a Estados Unidos, mentres desde ese territorio alentouse o terrorismo, o magnicidio e o exterminio por fame e desesperación, como expresaron abertamente hai 60 anos os arquitectos do bloqueo contra Cuba. É o esforzo coordinado polo estado de vixilancia e seguridade para extinguir o dereito constitucional a expor crimes cometidos polos que teñen o poder. É a crucifixión dos individuos solitarios que corren riscos persoais para as vítimas coñecer a verdade -os Daniel Ellsbergs, os Ron Ridenhours, os deep throats e os Chelsea Manning.
É o escarmento a todos aqueles que desde o interior do sistema fan público feitos que desafían a narrativa oficial, como John Kiriakou, o ex analista da CIA, que revelou como o goberno estadounidense utilizaba as técnicas do submarino para torturar presos. Non saberiamos que a vixilancia masiva é posíbel, e que se fai en segredo e a diario, de non ser por Edward Snowden.
Na película de Steven Spielberg The Post: os escuros segredos do Pentágono os personaxes debátense en dilemas persoais que son tamén éticos: “Non irías ao cárcere por evitar unha guerra?”, pregúntalle a un xornalista Daniel Ellsberg, quen filtrou miles de documentos sobre a invasión estadounidense a Vietnam, fins da década de 1960. Como Ana Belén, el foi considerado traidor e heroe a partes iguais un traidor, segundo os anteollos de quen xulgue.
Non hai maneira decente de ignorar estes casos, a pesar dos pavorosos faladoiros do poder. En Cuba, Vicente Feliú puxo música aos versos do poeta Miguel Sotomayor, e a canción dedicada a Ana Belén Montes escóitase nos concertos do trobador:
Duele / saberte sumida en el silencio / en un medio de demencia y soledad.
Duele tanto / que haya bocas que enmudecen / cuando debieran gritar.
Duele tanto, tanto / saber de tu sufrimiento cuando no existe crimen / si la lucha es por justicia, por la vida y por la paz.
Duele mucho / que mis brazos sean palomas esposadas / que aletean sin poderte liberar.
Artigo traducido ao Galego para TSA por Rosalía Eiras.
