RICARDO RONQUILLO –  Cubaperiodistas

Cando nunha análise do ano 2017, aínda nos comezos do sector privado, un funcionario sentenciaba, como quen invoca aos santos do ceo:  Quen non pode perder é o Estado, viamos no auditorio  caras de sorpresa. Se o único que non pode perder é o Estado, a quen lle corresponde perder logo, a nós? parecían preguntar.

Uns oito anos despois, soubemos que no enguedellado reaxuste que vive o noso Estado socialista, dende varias perspectivas, o Estado perde e ao perder esa estrutura esencial para a liberdade e a xustiza de Cuba, perdemos os que elixíramos o Estado para representar os nosos sacros intereses e os da nación.

Agora mesmo, no medio das duras disxuntivas a que nos obrigan a  férida asfixia e a reconfiguración socialista, vivimos circunstancias nas que o noso Estado sofre perdas e percibímolo a ollos vista, sen necesidade de entrarmos en fonduras académicas e só coa visión dun xornalista atento aos diarios dilemas da Nación:

—Cando se toman decisións sen consenso que non dan na diana dos problemas.

—Cando se establecen disposicións que logo deben seren revertidas,  por non ter medido todos os alcances e condicionantes,.

—Cando se adoptan normas que logo son ignoradas sen que se exerza control bastante.

—Cando nun escenario onde se favorece e require da convivencia e participación de diversos actores económicos, a capacidade de concertación está ausente.

—Cando se evade o fisco, importante mecanismo de redistribución da riqueza.

—Cando non se dá atención diferenciada aos máis afectados pola crise.

—Cando falla a capacidade reguladora.

—Cando as medidas para protexer a capacidade adquisitiva das familias de menos ingresos, terminan por prexudicalas.

—Cando se anuncia medidas circunstanciais que se estenden no tempo e permanecen sen explicación.

—-Cando persisten problemas graves e a información non axuda a comprendelos.

Conto só algunhas das que están máis a vista e crean maior preocupación pública, nomeadamente entre a maioría da poboación consciente da responsabilidade do noso Estado, esencial para a preservación da independencia nacional e a xustiza social como principios irrenunciábeis.

Hai tamén quen, para tentar defender as rectificacións e transformacións actuais, fan por ergueren un valado entre os intereses dos traballadores e os do Estado, elixido por eles para representar a soberanía e o país. Outros fan guerra sucia de propaganda.

O anterior, produce inquedanza cando vivimos tempos de recomposición dos papeis do Estado. O noso debate nacional inclúe, entre outros dilemas, cal debería ser a función desa institución, cuxo orixe e atribucións foron analizados por estudosos do socialismo, dende Carlos Marx e Federico Engels (autor este último do texto emblemático A orixe da familia, a propiedade privada e o Estado) até os nosos días.

Certo é que a teoría e a práctica socialistas pasaron unha proba de xeracións. Acabámolo de comprobar durante no VI Seminario Teórico entre o Partido Comunista de Cuba e o seu homólogo vietnamita que tivo lugar hai días na Habana, e no que o tema da propiedade e o papel do Estado nas desafiantes condicións do século XXI suscitaron os debates máis intensos.

O fundador do primeiro Estado de obreiros e labregos e autor dun texto transcendental como O Estado e a Revolución, analizou con fondura este asunto que considerou central. Durante unha conferencia pronunciada na Universidade Sverdlov, o 11 de xullo de 1919, Vladimir I. Lenin recoñeceu que non é doado abordar o tema do Estado e se cadra é no que máis confusión sementaron eruditos, escritores e filósofos burgueses. “Porque é un problema fundamental e básico en toda política e porque, non só en tempos tan revoltos e revolucionarios como os que estamos a vivir, senón mesmo nos máis pacíficos, atoparémolo a diario a causa de calquera asunto económico ou político… Todos os días, por un ou outro motivo, preguntaremos aínda  que é o Estado, cal é a súa natureza, cal a súa significación?”.

Motivos de reflexión que saltaron do inverno ruso ao tórrido Caribe por causa da Revolución Cubana, primeiro propósito socialista no hemisferio occidental. Como teño observado, tamén desde os primeiros días, a Revolución foi perseguida polo andazo do tipo de Estado sobre o cal se estruturaría, e a forma en que se relacionaría co resto das institucións e os cidadáns.

Na letra dos manuais, os revolucionarios usariamos o Estado na fase de transición ao comunismo —onde desaparecería—. No noso caso, como instrumento das maiorías traballadoras fronte á subversión burguesa, Lenin construira  a teoría da Ditadura do Proletariado, no entanto Antonio Gramsci concibiu a complexa concepción da hexemonía, ofrecéndolle ao Estado proletario connotacións educativas e ideolóxicas super-estruturais.

UNHA PRÁTICA SOCIALISTA ROMPEDORA

A inquedanza filosófica e marxista de Ernesto Guevara, deu lugar a unha práctica socialista rompedora e provocadora ben coñecida que levárao a responder dende 1965 á provocación, nun documento que nos legóu as máis lúcidas das súas meditacións. En carta a Carlos Quijano, editor do semanario uruguaio Marcha, o Che admitiu que é común escoitar de boca dos voceiros capitalistas, como argumento na loita ideolóxica contra o socialismo, a afirmación de que este sistema social ou o período de construción do socialismo ao que estamos nós abocados, caracterízase pola abolición do individuo en aras do Estado.

Na misiva apunta, entre outras consideracións, a seguinte: «Este carácter institucional da Revolución aínda non se deu conseguido. Procuramos algo novo que permita a perfecta identificación entre o Goberno e a comunidade no seu conxunto, axustada ás condicións peculiares da construción do socialismo e fuxindo ao máximo dos lugares comúns da democracia burguesa, trasplantados á sociedade en transición… Algunhas experiencias procuraron institucionalizar a Revolución, pero sen demasiada présa. O noso freo maior, foi o medo a que calquera aspecto formal puidese separarnos das masas e do individuo e nos apartase da máis importante ambición revolucionaria que é ver a persoa liberada da alienación”.

Por iso, tralos graves ataques sufridos polo socialismo, algúns deles avizorados polo propio Che, non será doado o salto dun Estado expansivo, coa súa herdanza de paternalismo, como o que tentamos superar en Cuba, a un moito máis pequeno en estrutura, aínda que máis grande pola súa modernidade, eficiencia e sensibilidade social.

A disxuntiva non se decide só nos avances ou as retiradas das políticas públicas que determinan a sorte da profunda transformación estrutural do país, unha das máis notábeis do mundo actual, mesmo que reborden os interesados en pasalo por alto. Tamén se dá na subxectividade individual e na social, razón pola que manipulan para a frustración política mediante o engano para frustrar e desarmar o Estado.

Con tantos anos de preminencia do Estadol en case todos os ámbitos, e afeitos esperar que parte importante das solucións aos nosos dilemas xurdisen desa estrutura, non sempre temos predisposición herdadada para asimilar un cambio cara un Estado cuxo peso e valor non dependerá tanto da súa intervención directa na nosa existencia como da súa capacidade para erixirse en poderoso e eficaz regulador de toda a sociedade.

Non outra cousa cabería esperar se temos conta de que, malia súas deformacións, ese Estado foi esencial na promoción de xustiza e dignidade persoal e nacional, equidade, liberdade e solidariedade tanto na propia sociedade coma n ámbito internacional dos dereitos fundamentais, entre outros atributos dignos de recoñecemento.

Pode darse o caso de faltar preparación en segmentos clave da cidadanía ou de omisión dos responsábeis de facer avanzar o Estado cara ao devandito porto; ou as actuais confusións entre Partido e Estado, se cadra nas funcións estatais e empresariais e outras interferencias, que enrarecen os límites e os espazos de competencia de cada actor no novo deseño institucional da República.

Non por acaso, a colusión entre Estado e Partido está prevista na reforma do modelo económico, incluídas dentro das chamadas Conceptualizacións. O documento contempla o perfeccionamento dos sistemas, organismos e funcións do Estado como reitor do desenvolvemento económico e social.  Implica as políticas sociais universais relacionadas coa saúde, a educación, a seguridade e asistencia social, a cultura, o fomento da actividade física e deportiva, a formación en valores e a calidade dos servizos públicos; a modernización da administración pública; a descentralización de facultades aos niveis territoriais e locais con atención particular aos concellos. Busca aplicar de maneira máis efectiva a política de cadros do Estado e do Goberno e perfeccionar o sistema de normas xurídicas sustentado na Constitución da República, para asegurar os dereitos dos cidadáns.

Na proxección do modelo engádese que as funcións estatais no ámbito económico e social —incluíndo as gobernamentais—, derivan do carácter socialista do Estado Cubano, reitor de todos os actores económicos e sociais até a elaboración, aplicación e perfeccionamento das políticas do Estado e do Goberno, fiscalía e regulamentos oficiais incluidos.

MODELOS DE XESTIÓN E PROPIEDADE COLECTIVA

Nin os máis encarnizados opositores do noso Estado poderían negar que parte importante do esforzo transformador dos últimos anos en Cuba —a Pandemia Coronavírica e o criminal bloqueo político e económico resolto a agravala— dirixiuse precisamente a este propósito, grazas ao cal temos, amais dunha nova estrutura sanitaria  enriquecida, equilibrada e compensada polo Goberno, unha ampla gama de políticas que xeran unha singular metamorfose de toda a sociedade.

Abondaría con citar o cambio de 180 graos no ámbito da propiedade, a partir de definicións como a de que unha cousa é o Estado como propietario, en representación do dono colectivo, que é o pobo, e outra os diferentes modelos en que a propiedade pode xestionarse.

A ampliación acelerada do sector privado nacional, asociada ao fomento das pequenas e medianas empresas, o traballo por conta propia e o fomento doutras formas económicas asociativas, a liberación de ataduras ás empresas estatais para favorecer a súa autonomía  (aínda sen callar ) e a xa para nada “invisíbel” man do mercado (por momentos exageradamente visíbel) decisiva na economía, acento da ciencia e a innovación na xestión e no contacto sistemático coas bases, testemuño dun Estado que cambia os seus roles nas novas regras do xogo legais e institucionais que se derivan da nova Constitución.

Ao fin, é unha proba de confianza no Estado revolucionario que unha maioría de cidadáns atendamos as súas reaccións, e até as esixamos, fronte aos nosos dramas cotiáns: inflación galopante excitada polos actores públicos e privados, desde o básico nos mercados de alimentos até outros produtos, servizos que se resenten, insolidariedade e desorde social, crecente migración, e outros demos menos obxectivos, aínda que mediados por estes, como a perda de perspectiva ou de fe nalgúns segmentos.

O único que non poderiamos permitirnos é que no acomodo das súas funcións e responsabilidades o Estado transfórmese de omnipresente a ausente; que a cidadanía, sobre todos os segmentos máis humildes e golpeados pola situación actual, perciban sicológica e sociolóxicamente que se lles está deixando ao pairo. Sería ir contra a natureza mesma do noso Estado.

É bo recalcar que iso non depende unicamente das reaccións do Estado e da centralidade do Goberno, na mesma medida en que moitas atribucións e decisións trasládanse a outros chanzos e compártense competencias con outras instancias, para acabar cos verticalismos excesivos.

Un problema á vista, que se deriva do anterior, é a falta de congruencia entre políticas, programas e realizacións procedentes das instancias de dirección principais do país e a recepción destas na vida práctica cara ás bases.

Déixase ver que moitos anos de decidir desde arriba atrofiaron a capacidade de manobra política das nosas institucións e da dirixéncia non afeita a unha sociedade moito máis diversa e plural, onde os intereses deixaron de seren lineais ou homoxéneos. Iso reclama dominar os terreos da concertación, unha palabra case esquecida cando se fala de novas formas de participación no noso socialismo.

A intelectual Graziella Pogolotti recomenda aprender a ter dúas orellas e unha boca, como na fábula que nos aconsella escoitar dúas veces e falar unha só. Que as decisións sexan tales, como dicía un grande da nosa historia, que se poidan facer cumprir, para que non volvan as diferenzas entre o legal e o lexítimo. E unha vez que as decisións se concertaron xusta e democraticamente, esixir seu cumprimento e control.

Non vos hai nada mansamente paternal en todo o anterior, como tampouco o será alcanzar o Estado desexado. O agoiro do Grande Vladimiro era certo: a pregunta aínda nos persegue…E hanos seguir perseguindo…

Ricardo Ronquillo é xornalista cubano e Presidente da Unión de Periodistas de Cuba

(Traducido ao Galego por Carola Silva Rego, para TSA)

TSA -REDACIÓN E AXENCIAS

O IX Congreso da CIG celebrado en Compostela reafirmou súa solidariedade co pobo de Cuba e o goberno da Habana, honrado en todo  o mundo  polo proceso revolucionario exemplar e a súa man amiga e sabia en andazos, sanidade emerxente e alfabetización. A CIG reclama o cesamento inmediato do inxusto e ilegal bloqueo que dende hai 62 anos replican trece gobernos de Washington coa anuencia de acubillados do imperialismo baixo capa de democratas. O Congreso reclama tamén a supresión do nome de Cuba da Lista de Países Colaboradores co Terrorismo patrocinada pola Casa Branca.

Cuba é exemplo activo e consecuente de paz e solidariedade e cooperación entre nacións polo que o feito ruín e oportunista de subir o nome da illa nesa lista, e que xusto o faga o país máis terrorista, que máis guerras e mortes e golpes de estado leva provocado no mundo, con constantes violacións das leis vellas de defensa nacional .

A Asemblea entende que os bloqueos e sancións son un recurso vello e teimudo do imperialismo arrogado de democrata e neoliberal, non só para castigar e impedir democracia e progreso nos pobos que defenden a súa soberanía e se recusan o asexo imperialista, senón como unha mensaxe clara contra as nazóns que, exercendo seu dereito pleno á soberanía, optan polo socialismo, a igualdade e a xustiza como alicerces de paz , convivencia  e futuro, en situacións que irmandan Cuba con Venezuela, Nicaragua  e contra as guerras oportunistas de  límites na extrema do sub-continente europeo e con recurso a bombardeo xenocida da poboación sobre o Oriente Próximo.

POLO FIN DO BLOQUEO!

FÓRA O IMPERIALISMO DE CUBA!

CUBA SI, IANQUIS NON!

Rosa Miriam Elizalde – La Jornada

Nun exercicio de cinismo diplomático que raia no delirio, o goberno dos EUA di que Cuba é reo de escravitude moderna pola súa cooperación médica internacional. No en tanto, o goberno de Washington maltrata  emigrantes de América Latina, a plena luz do día e négalles dereito a asistencia legal. O paradoxo non é menor: médicos cubanos salvan vidas nas rexións máis empobrecidas do planeta, e o goberno de Trump encadea a seres humanos de pés e mans, embárcaos como se fosen gado cara a terceiros países e encérraos en centros de tortura.

Cuba sostén dende hai décadas un programa de colaboración médica sen precedentes, coa participación de máis de 600 mil cooperantes sanitarios en 165 nacións. Ese persoal médico enfronta pandemias, furacáns, fames negras e crises humanitarias sobre a base dun principio formulado expresamente por Fidel Castro para a colaboración cubana en saúde: “Nas relacións internacionais, practicamos a nosa solidariedade con feitos, non con palabras”.

Con todo, Washington, desde Bush até Trump, non parou na súa teima por desacreditar ese modelo, acusándoo de “tráfico humano” e “traballo forzoso”, cando o que lles molesta é que Cuba exporta dignidade, tal e como a definira Emanuel Kant: o filósofo alemán distinguía entre os que ten prezo e os que ten dignidade. O prezo é para aquelas cousas que poden ser substituídas por algo equivalente, mentres que a dignidade transcende todo prezo e non admite nada equivalente.

O que acontece ao norte do río Bravo non ten nada a ver coa dignidade. A nova administración Trump, decidida a aplicar unha política migratoria de tolerancia cero baixo parámetros supremacistas, reactivou o mecanismo de deportacións seriadas e sen o debido proceso da lei. Os inmigrantes son deportados sen xuízo nin oportunidade de responder as alegacións contra eles. Son expulsados con grilóns nos nocellos e alxemas nos pulsos, amontoados en avións que os levan non necesariamente ao seu país de orixe, senón ao país que Washington designa como “espazo seguro”.

O caso dos venezolanos deportados ao Salvador é especialmente escandaloso. O país centroamericano, convertido por Bukele nunha cadea vixiada por abellóns (drons) ofreceu ao goberno dos EUA unha infraestrutura de represión sen rendición de contas: o Centro de Confinamento do Terrorismo (Cecot), unha mega-cadea onde o amoreamento, a tortura, a desaparición e a negación do debido proceso e a relación cos familiares son o común, segundo organizacións de dereitos humanos. Washington expón deste xeito a súa violencia migratoria coas leccións ben aprendidas na era Bush: se os detidos están fóra do territorio nacional, non teñen dereitos nin poden reclamar a xustiza dos EUA. Esa foi a doutrina para Guantánamo. Hoxe, Trump recíclaa para deportar e reprimir sen custo xudicial.

Mentres, a maquinaria de propaganda do Departamento de Estado e os seus satélites mediáticos en Miami, seguen co retrouso de que os médicos cubanos son escravos. Mais de que escravitude están a falar? Da lanceta que opera de balde a un neno en Haití? Na vacina que se administra en Angola? Ou nas mans encadeadas do emigrante que foxe do seu país de orixe e acaba nunha cadea salvadoreña sen nome nin avogado? Cal é a diferencia entre esta situación e a dos dos desaparecidos na Arxentina, Uruguai, Guatemala ou Chile, durante a guerra sucia dos anos 70 e 80?

A hipocrisía é vella, mais esta é de cara lavada. Acusar a Cuba do que os EUA practican a escala industrial é unha vella estratexia: culpar á vítima para agacharen seus propios crimes. Os grilóns cos que encadean emigrantes non poden ocultar o verdadeiro rostro do imperio que se di libre e democrático, mentres reproduce, con nova tecnoloxía, as cadeas dos barcos negreiros que pairan aínda  pola conciencia moderna de Occidente.

En Barco de Escravos (Capitán Swing, 2023), o historiador Markus Rediker, norteamericano,  conta a trata sobre o Atlántico dende finais do século XV deica case i fin do XIX, durante 400 anos. “As adegas estaban tan ateigadas que case non tiñan espazo para se daren volta. As cadeas que os amarraban para evitar calquera tentación de fuga, púñalles en carne viva alxemas, pescozo e nocellos”. Exactamente como agora.

O trumpismo prescinde de máscaras: hai barra libre de fascismo e ao que se pase non o botan da festa, senón que o poñen a organizar outra, como esta de culpar a Cuba de escravitude moderna, mentres avións negreiros voan rasantes de Norte a Sur, por riba das nosas cabezas.

(Traducido ao Galego para TSA por Rosa Lourido)

Yuniel Labacera – Juventud Rebelde

 Na Praza da Revolución José Martí da Habana era imposíbel abrir paso entre as máis de 600.000 persoas que alí déranse cita, como noutras partes do país, non só para conmemoraren o Primeiro de Maio,  senón para renovar o xuramento de seguir o camiño da Revolución que Fidel nos legara. Pese a quen pese, como sexa, Cuba vai, Cuba vai! Esa certeza que abraza un dos nosos máis altos versos feito canción, himno, declaración de principios, e que retrata en poucas palabras a estirpe desta illa inmensa, volveu facerse realidade neste Primeiro de Maio, baixo a presión infame encanallada e as ameazas de sempre, os fillos deste heroico pobo enchemos rúas, avenidas e prazas para celebrarmos o Día Internacional dos Traballadores.

Bandeiras, cores, barrocos cartazes de vermello e azul, imaxes que reviven a historia grande e a rmarea da alegría que contaxia, porque vivimos nun país libre, cal só pode ser libre nesta terra e neste intre , porque esta tradición fermosa non se limita a un mero aceno, porque é loitar polos nosos soños de xustiza para Cuba e para o mundo.

Todo comezou ben cedo dunha punta á outra da Maior das Antillas, e na Praza da Revolución José Martí da Habana non se daba aberto camiño entre unha marea de máis de 600 000 que como no resto do país, para alén de conmemoraren o aniversario do 1 de Maio, renovaban o xuramento de seguir o camiño da Revolución que nos legou Fidel e que fora certificado polo povo nas urnas naquel novembro de 2016.

Farruco Sesto – NÓSdiario

Se algún país sabe de emigración é Galiza.  Pois practicamente todas as familias galegas, directa ou indirectamente, levan xa dous séculos bebendo desa auga que flúe e reflúe sen parar.  E moitos de nós, mesmo, mergullámonos nela. Con base a ese coñecemento parece útil, en termos humanos pero tamén políticos, comprender o que aconteceu, entre 2015 e 2020, coa emigración en Venezuela, coa que existen tantos vínculos. Sobre todo, porque foi un gran motivo de manipulación mediática.

O primeiro que hai que dicir é que historicamente Venezuela é un país de inmigración, é dicir, de recepción de emigrantes de todas partes. E nunca foi, nin seguramente será, un país xerador de emigración. Para comprendermos esa paréntese puntual de seis ou sete anos, vaian as seguintes anotacións:

•        En 2013 a dereita opositora, seguindo o seu costume, descoñeceu a vitoria presidencial de Nicolás Maduro e lanzou un plan de violencia e subversión co obxectivo de derrocar ao goberno

•        En paralelo, sobre todo a partir de 2014, os EUA iniciaron unha brutal guerra híbrida contra Venezuela (bloqueo comercial,  sancións, sabotaxe de servizos, ataque á moeda, etc.) para retorcerlle o brazo ao país, segundo expresión de Obama, coa finalidade de producir tal deterioración das condicións de vida, que o pobo se vise obrigado a renunciar ao seu proxecto histórico e cambiase a súa orientación política. (Vana ilusión)

•        O exembaixador ddos EUA en Venezuela William Brownfield, daquela membro do equipo da Secretaría de Estado, haberíao de recoñecer despois, falando desas “sancións”, cando dixo en castelán:

 “…neste momento quizais a mellor resolución sería acelerar o colapso aínda que produza un período de sufrimento maior, por un período de meses ou se cadra anos”

•        Para poñer a guinda no pastel, en 2015 Obama lanzou un decreto (aínda hoxe vixente) que declarou a Venezuela “ameaza insólita e extraordinaria para a seguridade dos EUA”.

•        Compre anotar de paso que, nesa guerra híbrida, a oposición de extrema dereita, estableceu alianzas co narco-paramilitarismo colombiano así como coas súas réplicas locais en Venezuela, tales como o Tren de Aragua, (hoxe extinto) ás que apoiou loxisticamente, para sumalas aos plans subversivos.

•        É entón, no cénit desa estratexia subversiva, de escaseza e violencia, cando a oposición dereitista promoveu unha campaña mediática sen precedentes, incluíndo o uso masivo das redes, para estimular á poboación a emigrar e  “fuxir da ditadura”.

•        De maneira que se pode afirmar que o fenómeno de emigración descoñecido até daquela, que se produciu puntualmente en Venezuela, foi o resultado natural dun plan deseñado para facer cachizas da vida diaria do pobo venezolano, co fin de afectar a súa vontade política.

•        Pero como para a dereita todo é mercadoría, ocorreu tamén que o control e manexo dunha parte desa emigración inducida, converteuse nun negocio para os dirixentes da oposición, a través do acceso a fondos  humanitarios procedentes de organismos internacionais, pero tamén coa cobranza directa aos propios emigrantes, por xestións de translado e falsificación de documentos, en moitos casos até os propios EUA.

•        Paradoxalmente e en paralelo, esa mesma oposición fascista promoveu no exterior, particularmente en América Latina, unha campaña de odio e desprezo contra os propios emigrantes aos que Julio Borges, “chanceler” do “goberno” de Guaidó, chegou cualificar de praga ou peste.

•        A partir da pandemia, nommeadamente  en 2020 e 2021, sucedeu que esta onda migratoria episódica comezou a reverter, co regreso paulatino a Venezuela dunha parte dos migrantes.  Dous anos antes, en 2018, o goberno bolivariano lanzara a misión “Volta á patria” para facilitar o retorno dos seus emigrantes, poñendo á súa disposición avións e axudas loxísticas. No de hoxe, a cifra de retornados supera amplamente o millón de persoas.

•        Con respecto ás dificultades dos venezolanos migrantes nos EUA que foron ameazados, detidos e maltratados polas autoridades daquel país, Venezuela manifesta a súa disposición para recibilos incondicionalmente, esixindo ao mesmo tempo que os seus dereitos humanos sexan respectados en todo momento.

•        En relación aos centenares que foron deportados ilegalmente, acusados de terroristas, sen probas nin xuízo, aos campos de concentración de Bukele no Salvador, o goberno bolivariano reclama o seu regreso a Venezuela sen dilación, ao mesmo tempo que denuncia o caso nas Nacións Unidas como tráfico de persoas.